Petitieloket

Een petitieloket op Petities.nl is de plek waar de geadresseerde van een petitie de tekst en ondertekeningen ontvangt en beantwoordt, doorgaans de griffier. Alle overheden waar een petitie aan gericht kan worden via Petities.nl kunnen ook een petitieloket openen. Zie petities.nl/petitions/desks voor de huidige petitieloketten.

Voor en tijdens het verzamelen van steun voor een petitie kan de griffier de petitionaris behoeden voor vorm- en inhoudelijke fouten voordat de griffier de petitie open zet. De griffier kan de petitionaris ook adviseren een ander middel te kiezen, bijvoorbeeld omdat het een privékwestie is.

Een online-petitie is erg laagdrempelig en burgers richten zich ermee in eerste instantie tot elkaar (“vind je dat ook?”). Pas als ze zich na dat aftasten gesterkt voelen door anderen gaan ze met de petitie naar de gemeente. Vaak pas na een warme uitnodiging voor een bepaalde raads- of commissievergadering waar het bij past. Anders is het eng, zinloos of domweg teveel moeite geven gebruikers aan. Inspreken op een politieke markt/avond of iets dergelijks is dat ook, naast dat je ervoor de deur uit moet op een bepaalde avond. Een brief is een eenzame, niet-openbare actie en daarom minder eigentijds. Sociale media werken vaak goed in combinatie met een e-petitie, maar zijn op zich vaak te vrijblijvend, ongestructureerd en instabiel.

In 2016 zijn er 20 deelnemende gemeenten met gezamenlijk 3 miljoen inwoners en 1 provincie (Flevoland) met een petitieloket.

Voor het openen van een loket zijn er drie minimale vereisten:

1. Bij de stichting Petities.nl is een contactpersoon bekend wiens bestaan geverifieerd is. Doorgaans is dit iemand van de afdeling communicatie of van de griffie.
2. Er is een algemeen e-mailadres bekend gemaakt aan Petities.nl die door minstens twee verantwoordelijken gelezen zal worden. Naar dit adres stuurt het systeem van de petities.nl-website notificaties dat er een petitie is, dat een petitie naar een volgende fase gaat en dergelijke. Op die momenten moet een "loketbeambte" inloggen op petities.nl om een handeling te verrichten, bijvoorbeeld het open zetten van een petitie.
3. De organisatie in kwestie moet zich in het openbaar bereid hebben verklaard epetities te willen ontvangen, behandelen en beantwoorden. Vooral het formuleren van een antwoord vergt aandacht. Stichting Petities.nl kan technische en inhoudelijke assistentie bieden, we hebben ervaring sinds 2005.

Vervolgens zal het loket ingericht moeten worden: schrijven van een introductietekst, plaatsen van het logo van de organisatie. Daarnaast kan het petitieloket ook eigen eisen te stellen aan een petitie. Dat kan een verordening zijn of gewoon een set regels (met verwijzing naar de eigen website).

Het is van belang dat het loket onder de aandacht van de inwoners komt. Dat kan door gebruik te maken van de reguliere communicatiemiddelen van de organisatie, een persbericht en mogelijk een aanvullende campagne. De ervaring in de gemeente Almere is dat het gebruik van het petitie-instrument verbetert als de gemeente burgers erop wijst en er zorgvuldig op petities antwoord wordt gegeven.

Werkdruk voor loket

Als er petities worden gestart die aan het loket worden gericht dan gaat er een e-mail naar de griffie (of wie het loket beheert). In dit stadium hoeft er nog geen contact opgenomen te worden met de petitionaris, maar het kan wel. Bijvoorbeeld als het duidelijk is dat de petitie aan een andere overheid geadresseerd moet worden. Pas als de petitionaris een petitie ondertekenbaar wil maken is er actie nodig. Er gaat dan weer een e-mail naar de griffie met het verzoek de petitie door te laten.

Na controle van de petitie op ontvankelijkheid in relatie tot de gestelde voorwaarden verandert de loketbeheerder de status van de petitie in 'ondertekenbaar', zet de petitie open. Daarvoor moet de beheerder inloggen op petities.nl/login (zie ook de link onderaan elke pagina op petities.nl). Als de datum voor het inleveren van de petitie is bereikt dan verandert de petitionaris de status in 'overhandigen' en dan wordt er een e-mail over gestuurd naar de loketbeheerder. Eventueel kan de petitionaris ook uitgenodigd worden persoonlijk de petitie toe te lichten. Als de petitie overhandigd is en in behandeling is genomen verandert de loketbeheerder de status in 'in behandeling'. Dit duurt zolang als het behandelen van de petitie duurt. Eventueel kan de loketbeheerder een nieuwsbericht naast de petitie zetten over de behandeling en de termijn. Het antwoord wordt door webmaster@petities.nl verstuurd naar alle ondertekenaars en als nieuwsbericht naast de petitie gepubliceerd.

Petities zonder loket

Petities die ingediend worden op de website maar geen loket hebben, zoals nationale petities, worden tot aan de overhandiging begeleid door de stichting Petities. Na overhandiging stopt het meestal, aangezien er geen formele feedback komt van de ontvanger.

Juridische status

Epetities vallen juridisch onder het petitierecht, het heeft praktisch zoveel waarde als de ontvanger er aan geeft. Simpel gezegd kan dit variëren van "stuurt u uw petitie naar ons postadres" (en dan neemt de raad het ter kennisgeving aan) tot een uitgebreid participatieproces waarbij de ondertekenaars uitgenodigd worden om te worden gehoord en geïnformeerd worden over alle stappen van het beleidsproces. Wat dit betreft verschilt het dus fundamenteel van een referendum of een burgerinitiatief. Er is geen minimum aantal ondertekenaars nodig, het hoeft niet verplicht op de agenda te komen en er kan geen besluit ongedaan mee worden gemaakt.

Noodzaak van een loket

"Uit ervaringen die zijn opgedaan met het project ‘ Prettig contact met de overheid’ blijkt ook dat besluiten, hoewel soms negatief, eerder op begrip en acceptatie kunnen rekenen als hierover gesprekken hebben plaatsgevonden tussen burger en overheid. Hier komt nog bij dat de netwerksamenleving met snelle communicatie via sociale media vraagt om snellere en heldere antwoorden en reacties van de overheid. Nieuws, geruchten en verhalen verspreiden zich in rap tempo. Omgekeerd bieden sociale media ook de kans voor de overheid om betrokkenheid en daadkracht te tonen." (pag 9. Visie Open Overheid, 2013).

De ondertekenaars van een petitie zijn niet altijd veel burgers, maar wel de meest betrokken burgers over de kwestie. Ook staan ze in een netwerk van vergelijkbare burgers, ze zijn in de meeste gevallen uitgenodigd of ze hebben het ergens gelezen. Als deze burgers op tijd goed geïnformeerd worden en betrokken worden bij besluiten dan neemt het draagvlak toe en de weerstand af. Beleid kan er ook beter van worden. Niet vergelijkbaar bij inspraak. Dat is juridischer van vorm en komt doorgaans ook later/te laat.

De 'usual suspects' van inspraak kiezen doorgaans niet voor een petitie omdat de steun voor een petitie heel transparant is. Het maakt het moeilijk om 'namens de hele buurt' te spreken voor de bekende, frequente inspreker die vertrouwd is met alle procedures. De petitie is juist heel aantrekkelijk voor de 'unusual suspects'. Pyama-activisten die 's avonds laat nog een petitie ondertekenen met name. Door de laagdrempeligheid is het ook populair bij alle soorten burgers, niet alleen degenen die makkelijk brieven schrijven en spreken in het openbaar of een formele situatie.