Digitale democratie
In een workshop over digitale democratie (nav van een Kamermotie [1]) op basis van een internationale vergelijking van ervaringen kwamen de volgende vragen voorbij:
Gegeven de ervaringen in het buitenland met diverse digitale instrumenten
- welke instrumenten zouden geschikt zijn voor gebruik in Nederland,
- onder welke voorwaarden, en
- wat moet daarvoor gebeuren?
Aan de hand van ERVARINGEN
Aan wat voor type e-democratie-ontwikkeling heeft Nederland behoefte:
- Op de korte termijn?
- Op de lange termijn?
- Welk soort e-democratie-instrument past er bij Nederland?
- Wat past in de Nederlandse democratische traditie?
- Wat past bij onze rechtsstaat / ons staatsbestel?
- Wat past in de Nederlandse cultuur?
- Wat werkt in Nederland, en wat werkt er hier niet?
- Waar moet je rekening mee houden, dat vaak over het hoofd wordt gezien?
- Welke knelpunten kun je verwachten?
- Wat weten we uit het verleden over wat niet werkt?
- Wat werkt anders op het Nederlandse, nationale niveau:
- Dan in andere landen?
- Dan op het lokale niveau?
als input voor ONTWERPEN
Waar staan we in Nederland op het punt van e-informeren/e-consulteren/e- beslissen, en wat is de volgende stap?
- Welke lessen halen we uit het buitenlandse voorbeeld / de buitenlandse voorbeelden?
- Wat zijn belangrijke ontwerpeisen voor het instrument?
- Effectiviteit (doeltreffendheid)
- Bereik
- Inclusiviteit, toegankelijkheid, veiligheid, ...
- Efficiëntie (value for money)
- Hoe moet het instrument worden ‘ingebed’?
- Wat moet er juridisch gebeuren?
- Wat moet er op organisatorisch gebied gebeuren?
- Wat moet er gebeuren op het terrein van communicatie?
- Wie moet wat doen?
- Wie moet het initiatief nemen?
- Wie moet het instrument ontwikkelen, wie moet het beheren?
- Wie moet de eigenaar van het instrument en het bijbehorende proces zijn?
- Wat moet er gebeuren op het gebied van toezicht en kwaliteitsborging?
In het algemeen geldt:
1. succes wordt mogelijk gemaakt door bestaande democratische gremia die ruimte en aandacht geven. In het geval van petities.nl is er in ieder geval artikel 5 in de Grondwet als basis. Bij veel andere vormen is het de Kamer of raad die macht af moeten geven aan burgers: het wordt ingekaderd, met onvoorspelbare uitkomst (forum, eigen budget, e.d.) maar aansprakelijkheid blijft wèl bij gekozen politici: "Alsjeblieft, een extra pinpas met code van de gemeente. Helemaal voor jou. Maar alleen 1 kopje koffie kopen heh?"
2. het moet ook aansluiten bij bestaande praktijk en cultuur. Bijvoorbeeld een (oude) representatieve democratie zonder referenda, president zoals de Nederlandse. Maar met een traditie in 'polderen'. In plaats van een 'jonge' democratie die een restart maakt en zich afzet tegen een communistisch verleden (zoals die in Estland). Of een geografische per bergdal verkavelde met referendumtraditie zoals in Zwitserland.
Voor de kant van de burgers geldt:
- Kort durende betrokkenheid is realistisch. Bij projecten/lobby van langere adem is professionele betrokkenheid nodig, bijvoorbeeld een branche-organisatie met een lobby-fte. Of een energie- of zorgcollectief dat professionele uitvoering op zich wil gaan nemen.
- Digitale discussie ontspoort en is de grote ongelijkmaker. Conflicten worden niet online beslecht. Vergelijk het niet met samen software of een encyclopedie schrijven omdat daar het resultaat gelijk werkt. Of niet. Dat het bij software al duidelijker is 'wat werkt' dan bij een encyclopedie-lemma geeft al aan dat het in het geval van politieke discussie over machtsverdeling helemaal moeilijk is. Sterker nog, de belangrijkste open software-politiek en Wikipedia-politiek worden op fysieke congressen uitgevochten.
- Burgers kunnen niet onderhandelen met het bestuur online. Polderen gebeurt in vertrouwen in een kamertje met woordvoerders en een achterban. Dat is wat je nodig hebt in Nederland, is echt (nog steeds) de toekomst.
Voor het parlement geldt:
- open data, stemgedrag in real-time, debatten uitzenden en transcriberen, vragen beantwoorden, allemaal goed! Doen!
- wetgevingsproces transparant maken (track&trace), zou mooi zijn, maar al snel politiek...
- crowdsourcing/meebeslissen kan alleen als het parlement de ruimte geeft, inclusief verantwoordelijkheid neemt voor de kwaliteit aangeleverd door burgers (want burgers zelf zijn dan al weg). Heel moeilijk, alleen bij kleine afgekaderde vraagstukken/projecten.
- het parlement iets verplichten wat het zelf echt niet wil WERKT NIET, zoals het burgerinitiatief nu. Terecht misschien?
