Versie van 2 nov 2023 om 15:36

Let op! Dit beschrijft een dienst die verandert. Petities.nl doet meer zelf: het contact met de petitionaris en de eindredactie. Het 'petitieloket' (sinds 2009) zal ook verdwijnen in de volgende versie van de website, het zorgde voor verwarring en geen optimale kwaliteit van de petitie en de ondersteuning.

Een petitieloket op Petities.nl was de plek waar de ontvanger van een petitie (gemeenteraad/parlement) een petitie beantwoordt met een e-mail naar alle ondertekenaars. Burgers worden zo betrokken bij het democratische proces, alle ondertekenaars (niet alleen de initiatiefnemer) worden deelgenoot in de besluitvorming. Het antwoord wordt hoog gewaardeerd! Zelfs als het niet (helemaal) is waar men op hoopte. Als het maar goed gemotiveerd is.

Doorgaans is de griffier de lokettist. In samenwerking met Petities.nl verzorgt griffie de antwoorden op petities die Petities.nl verstuurd (bijna 100.000 mails in 2017).

Heeft uw gemeente nog geen petitieloket? Vraag om een petitieloket! Zie ook de actuele lijst met de huidige petitieloketten. In 2017 zijn er 20 deelnemende gemeenten met gezamenlijk 3 miljoen inwoners en 1 provincie (Flevoland) met een petitieloket.

Heeft de gemeente eenmaal een petitieloket, dan hoort daar professionele dienstverlening bij van Petities.nl.

Het petitie-instrument in vergelijking

Een online-petitie is erg laagdrempelig en burgers richten zich ermee in eerste instantie tot elkaar (“vind je dat ook?”). Pas als ze zich na dat aftasten gesterkt voelen door anderen gaan ze met de petitie naar de gemeente. Vaak pas na een warme uitnodiging voor een bepaalde raads- of commissievergadering waar het bij past. Gebruikers van petities.nl geven aan dat ze het overhandigen eng, zinloos of domweg teveel moeite vinden. Maar na het overhandigen is dat doorgaans niet meer zo.

Het bereik van een petitie is groot als de ondertekenaars van de petitie het antwoord erop ontvangen.

De petitie als instrument vult andere middelen aan die minder laagdrempelig zijn:

• Voor het inspreken op een politieke markt/avond moet je de deur uit op een bepaalde avond.
• Een brief is een eenzame, niet-openbare actie en daarom minder eigentijds.

Sociale media werken vaak goed in combinatie met een e-petitie, maar zijn op zich vaak te vrijblijvend, ongestructureerd en instabiel.

Een instrument zoals het burgerinitiatief is (veel) minder laagdrempelig. Ondertekeningen voor een burgerinitiatief en referendumverzoek zijn ook mogelijk via petities.nl. Het ondertekenformulier houdt dan rekening met de drempelverhogende restricties.

Vereisten

Voor het openen van een loket zijn er drie minimale vereisten:

1. Bij de stichting Petities.nl is een contactpersoon bekend wiens bestaan geverifieerd is. Doorgaans is dit iemand van de afdeling communicatie of van de griffie.
2. Er is een algemeen e-mailadres bekend gemaakt aan Petities.nl die door minstens twee verantwoordelijken gelezen zal worden. Naar dit adres stuurt het systeem van de petities.nl-website notificaties dat er een petitie is, dat een petitie naar een volgende fase gaat en dergelijke. Op die momenten moet een "loketbeambte" inloggen op petities.nl om een handeling te verrichten, bijvoorbeeld het open zetten van een petitie.
3. De organisatie in kwestie moet zich in het openbaar bereid hebben verklaard epetities te willen ontvangen, behandelen en beantwoorden. Vooral het formuleren van een antwoord vergt aandacht. Stichting Petities.nl levert technische en inhoudelijke assistentie, we hebben ervaring sinds 2005. We zijn de grootste en enige in het land die dit doen, met steun van het ministerie.

Ook is het van belang dat het loket onder de aandacht van de inwoners komt. Dat kan door gebruik te maken van de reguliere communicatiemiddelen van de organisatie, een persbericht en mogelijk een aanvullende campagne.

Werkdruk voor loket

Als er petities worden gestart die aan het loket worden gericht dan gaat er een e-mail naar de griffie (of wie het loket beheert). In dit stadium hoeft er nog geen contact opgenomen te worden met de petitionaris, maar het kan wel. Bijvoorbeeld als het duidelijk is dat de petitie aan een andere overheid geadresseerd moet worden. Pas als de petitionaris een petitie ondertekenbaar wil maken is er actie nodig. Er gaat dan weer een e-mail naar de griffie met het verzoek de petitie door te laten.

Na controle van de petitie op ontvankelijkheid in relatie tot de gestelde voorwaarden verandert de loketbeheerder de status van de petitie in 'ondertekenbaar', zet de petitie open. Daarvoor moet de beheerder inloggen op petities.nl/login (zie ook de link onderaan elke pagina op petities.nl). Als de datum voor het inleveren van de petitie is bereikt dan verandert de petitionaris de status in 'overhandigen' en dan wordt er een e-mail over gestuurd naar de loketbeheerder. Eventueel kan de petitionaris ook uitgenodigd worden persoonlijk de petitie toe te lichten. Als de petitie overhandigd is en in behandeling is genomen verandert de loketbeheerder de status in 'in behandeling'. Dit duurt zolang als het behandelen van de petitie duurt. Eventueel kan de loketbeheerder een nieuwsbericht naast de petitie zetten over de behandeling en de termijn. Het antwoord wordt door webmaster@petities.nl verstuurd naar alle ondertekenaars en als nieuwsbericht naast de petitie gepubliceerd.

Petities zonder loket

Petities die ingediend worden op de website maar geen loket hebben, zoals nationale petities, worden tot aan de overhandiging begeleid door de stichting Petities. Na overhandiging stopt het helaas meestal, afhankelijk van de inzet van de petitionaris.

Juridische status

Epetities vallen juridisch onder het petitierecht, het heeft praktisch zoveel waarde als de ontvanger er aan geeft. Simpel gezegd kan dit variëren van "stuurt u uw petitie naar ons postadres" (en dan neemt de raad het ter kennisgeving aan) tot een uitgebreid participatieproces waarbij de ondertekenaars uitgenodigd worden om te worden gehoord en geïnformeerd worden over alle stappen van het beleidsproces. Wat dit betreft verschilt het dus fundamenteel van een referendum of een burgerinitiatief. Er is geen minimum aantal ondertekenaars nodig, het hoeft niet verplicht op de agenda te komen en er kan geen besluit ongedaan mee worden gemaakt.

Noodzaak van een loket

"Uit ervaringen die zijn opgedaan met het project ‘ Prettig contact met de overheid’ blijkt ook dat besluiten, hoewel soms negatief, eerder op begrip en acceptatie kunnen rekenen als hierover gesprekken hebben plaatsgevonden tussen burger en overheid. Hier komt nog bij dat de netwerksamenleving met snelle communicatie via sociale media vraagt om snellere en heldere antwoorden en reacties van de overheid. Nieuws, geruchten en verhalen verspreiden zich in rap tempo. Omgekeerd bieden sociale media ook de kans voor de overheid om betrokkenheid en daadkracht te tonen." (pag 9. Visie Open Overheid, 2013).

De ondertekenaars van een petitie zijn niet altijd veel burgers, maar wel de meest betrokken burgers over de kwestie. Ook staan ze in een netwerk van vergelijkbare burgers, ze zijn in de meeste gevallen uitgenodigd of ze hebben het ergens gelezen. Als deze burgers op tijd goed geïnformeerd worden en betrokken worden bij besluiten dan neemt het draagvlak toe en de weerstand af. Beleid kan er ook beter van worden. Niet vergelijkbaar bij inspraak. Dat is juridischer van vorm en komt doorgaans ook later/te laat.

De 'usual suspects' van inspraak kiezen doorgaans niet voor een petitie omdat de steun voor een petitie heel transparant is. Het maakt het moeilijk om 'namens de hele buurt' te spreken voor de bekende, frequente inspreker die vertrouwd is met alle procedures. De petitie is juist heel aantrekkelijk voor de 'unusual suspects'. Pyama-activisten die 's avonds laat nog een petitie ondertekenen met name. Door de laagdrempeligheid is het ook populair bij alle soorten burgers, niet alleen degenen die makkelijk brieven schrijven en spreken in het openbaar of een formele situatie. Andere participatie-instrumenten bevorderen de tweedeling in de maatschappij eerder. Met een e-petitie kan ook een ongeorganiseerde, ongerepresenteerde massa van zich laten horen. En een antwoord krijgen!